کنفرانس بین المللی احیای تالاب هامون از روز 21 تا 22 خردادماه سالجاری در دانشگاه تهران برگزار شد. حضور فعال اعضای هیات موسس، هیات مدیره و اعضای پیوسته انجمن دیپلماسی آب ایران قبل و حین برگزاری این رویداد کمک شایانی به تقویت بعد علمی این کنفرانس نمود. در بخش ارائه مقالات علمی جواد میردار عضو پیوسته انجمن دیپلماسی آب ایران و عضو هیات علمی پژوهشکده تالاب بین المللی هامون که به عنوان مدیر پنلهای تخصصی نیز حضور داشتند مقاله ای تحت عنوان تاثیر سد کمال خان بر حقابه هیرمند را ارائه نمودند. ایشان پیشنهاد دادند اولویت اصلاح سرریز سد کمال خان در دستور کار مسولین ذی ربط قرار گیرد. همچنین خانم رقیه کرمی عضو هیات علمی پزوهشکده تالاب بین المللی هامون نیز مقالهای تحت عنوان نیاز آبی تالاب هامون و کاربریهای مختلف تالاب را در پنل اصلی کنفرانس ارائه نمودند. مقاله ارائه شده توسط عبدالعلی راهداری عضو هیات علمی پژوهشکده تالاب بین المللی هامون از دیگر مورادی بود که به لزوم بازنگری در رژیم حقوقی معاهده هیرمند ۱۳۵۱ و اضافه شدن یک متمم به معاهده با در نظر گرفتن حقابه زیست محیطی تالاب هامون به عنوان یکی از اولویت های اصلی در مناقشه هیرمند اشاره کردند. یوسف خلج عضو کمیته همکاریهای بین المللی انجمن دیپلماسی آب نیز علاوه بر مدیریت پنلهای تخصصی؛ مقالهای با مضمون مقایسه امکان همکاری در تالاب های فرامرزی با تاکید بر استانداردهای امکان سنجی همکاری در این از جمله شاخصهای هفده گانه توسعه پایدار ارائه نمودند. ایشان به نقش کمکهای مالی ایران به افغانستان از دوران قبل از انقلاب تاکنون اشاراتی داشتند و تصریح کردند در قبال این کمکها همچنان آب دریافتی از حقابه ما طی ۴ سال اخیر بعد از ساخت بندکمال خان حتی به ۲۰ درصد نیز نرسیده است.
نرگس ظهرابی عضو کمیته همکاری بین الملل انجمن دیپلماسی آب ایران نیز علاوه بر مدیریت چندین پنل تخصصی کنفرانس، در مقاله ای تحت عنوان ادرک زنان جامعه محلی از مشارکت در احیای تالاب بین المللی هامون بر لزوم تغییر رویکرد فکری از سوی جامعه محلی و همچنین دستگاه اجرایی مسئول، با تقویت فرایندهای مشارکت، برنامه های مداخله اجتماعی-زیست محیطی-اقتصادی و توجه به زیرساختهای بومی را به عنوان راهبرد اصلی احیای تالاب هامون پیشنهاد دادند.
در روز دوم کنفرانس محمدنبی جلالی، رئیس کمیته همکاریهای سازمانی انجمن دیپلماسی آب ایران در همکاری با معصومه قنبری پژوهشگر خبره از کشور افغانستان، مقاله ای تحت عنوان هیدروپلیتیک خودسامان جهت احیای تالاب هامون ارائه نمودند. ایشان به تشکیل یک مکانیزم خودسامان مهار آب در یک سیر تاریخی از زمان جدایی افغانستان از ایران تا امروز اشاره نمودند و راهکارهای تغیر ساختار این مکانیزم خودسامان به سوی یک مکانیزم با نقطه تعادل همکاری بین دو کشور برای احیای تالاب هامون را تشریح نمودند.
در ادامه، نشست دانشجویی کنفرانس که قبلا به پیشنهاد انجمن دیپلماسی آب ایران در کمیته علمی کنفرانس مصوب شده بود برگزار شد. بدین ترتیب، این نشست به صورت پنل تخصصی با حضور دو نفر از دانشجو از کشور افغانستان و دو نفر دانشجو از کشور ایران برگزار شد. معصومه قنبری و هاشم حسینی دانشجویان افغانستانی مقطع دکتری دانشگاه تربیت مدرس و محمدرضا حاجی حسینی و علی رودباری به ترتیب دانشجویان ایرانی دانشگاههای صنعتی اصفهان و خوارزمی از شرکت کنندگان در این پنل دانشجویی بودند.
در پایان پنل محمدرضا شهبازبگیان رئیس انجمن دیپلماسی آب ایران, پیشنهاد برگزاری سلسله نشستهایی با موضوعات محوری مناقشات آبی که محل اختلاف کشورهای درگیر می باشد در قالب کمیته های دانشجویی و استفاده از بازیگران غیر رسمی را دادند که مورد استقبال حضار قرار گرفت.
اختتامیه کنفرانس با حضور سعید مرید عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و از اساتید برجسته انجمن دیپلماسی آب ایران، جبار وطن فدا مدیرکل دفتر آبهای مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو، ریچادر پلسکی محقق دانشگاه بریتش کلمبیا و آرزو اشرف زاده مدیرکل تالابهای سازمان حفاظت محیط زیست برگزار گردید؛ در این پنل سعید مرید به نقش بسزای انجمن دیپلماسی آب ایران در تقویت بعد بین المللی حوزه دیپلماسی آب در کشور تا کنون اشاره نمودند. همچنین ایشان اذعان داشتند که علیرغم جوان بودن این انجمن علمی، کارهای ارزشمندی توسط این انجمن علمی صورت پذیرفته است. ایشان از حمایتهای سازنده انجمن در برگزاری این کنفرانس علمی نیز تقدیر ویژه نمودند. لازم به ذکر است که انجمن دیپلماسی آب ایران در تعامل با مهمانان خارجی مدعو نقش مهمی در تقویت بعد بین المللی این رویداد ایفا نمود.
همچنین در اختتامیه کنفرانس از آقای مهدی رحیمی رئیس کمیته دانشجویی انجمن دیپلماسی آب ایران بواسطه نقش پر رنگ ایشان و کمیته دانشجویی انجمن در برگزاری کنفرانس تقدیر و تشکر به عمل آمد.
حضور فعالان مدنی عضو انجمن دیپلماسی آب ایران آقایان مختار هاشمی، یوسف فرهادی بابادی و محسن موسوی خوانساری در کنفرانس از نکات قابل توجه این رویداد علمی بود. هرچند که پیشنهاد برگزاری یک نشست علمی مختص فعالان مدنی در کنفرانس قبلا از سوی انجمن دیپلماسی آب ایران به کمیته علمی کنفرانس ارائه شده بود.
در یک جمعبندی از مقالات ارائه شده توسط اعضا انجمن دیپلماسی آب ایران و حضور در پنلهای مختلف این کنفرانس علمی میتوان به نکات ذیل اشاره نمود:
- اولویت قرار دادن اصلاح سرریز بند انحرافی کمال خان در کشور افغانستان توسط مسولین ذی ربط؛
- تاکید بر نقش مخرب سازههای آبی دیگر همچون سد بخش آباد بر حیات تالاب هامون؛
- تاکید بر پایداری و امنیت آبی حوضه رودخانه هیرمند در چارچوب راه حلهایی همچون مدیریت منابع آب درون سرزمینی مبتنی بر نیازها و مصارف و کاهش وابستگی به رودخانه هیرمند و تقویت مشارکت جوامع محلی؛
- تسهیل و واگذاری نقش بسزا به بازیگران غیر رسمی از جمله انجمنهای علمی مرتبط در راستای احیای مسیرهای دیپلماسی بین دو کشور ایران و افغانستان؛
- توجه ویژه به تولید گفتمان در سطح ملی و بین المللی؛
